Olimpos ve Tanrılar

Olimpos ya da Olimpos Dağı Yunan mitolojisinde tanrıların oturduğu dağdır.

Tanrıların kralı Zeus'un meskeni olan Olimpos, Zeus dışında, Yunan mitolojisinin 12 büyük tanrısının evidir. Bu 12 büyük tanrıya, diğer ufak tanrılardan ayırmak için, Olimpiyan (Olympian) veya Olimpos'lu tanrılar da denir.

Titanların yerini alan tanrıların en güçlüleri Oniki Büyük Olympos'lulardır. İlk Yunan şiiri İlyada'da Zeus ötesi tanrılara, çok yamaçlı Olympos'un en yüce tepesinden seslenir. Bu bölüme göre Olympos'un bir dağ olduğu ortadadır.

Ama biraz ilerde yine Zeus, isterse yeryüzünü de, denizleri de, Olympos'un tepelerinden birine asabileceğini belirtir. Bu duruma göre ise Olympos'un bir dağ olmadığı apaçık ortadadır. Gök de değildir Olympos. Homeros, Poseidon'un denizi, Hades'in yer altı, Zeus'un da gökyüzü Tanrısı olduğunu söyler. Yine de hep birlikte Olympos'da otururlar.

Olympos'a mevsimlerin koruduğu, bulutlardan meydana gelmiş, büyük bir kapıdan geçerek girilirdi. İçeride tanrılar oturur, uyur, yemek yiyip nektar içer, Apollon'un lirini dinlerlerdi.

Oniki Olimposlular yada sadece Olimposlular (Olimpiyan), Yunan Mitolojisinde Dünya'nın yöneticileri olan tanrılar grubudur. Kendilerinden önceki tanrı grubu olan Titanları, Titanlar Savaşında yenerek yönetimi ele geçirmişlerdir. "Tanrıların Kralı" sıfatıyla Zeus, Olimposluların lideridir. Kraliçe sıfatı ise Zeus'un eşi Hera'ya aittir. Olimpos adı Yunanistan'ın en yüksek dağı olan Olimpos Dağı'ndan gelir. Tantıların dağın zirvesinde bulutların arasında sarayları olduğuna inanılır. Oniki sayısı ise karşımıza bir çok mitte çıkan bir rakamdır; Yahudilikte Oniki İsrail kabilesi, Hristiyanlıkta İsa'ın 12 Havarisi; Alevilikte Oniki İmam gibi. Sayıya yüklenen bu bakış açısından dolayı Yunan tanrılarıda 12 tanedir ve 13 sayısının uğursuzluğuna inanılır. Örneğin İskandinav mitolojisinde tanrıların yemek masasına oturan 13. tanrı Loki, iyilik tanrısı Balder'in ölümüne neden olur. Bu açıdan önceden Oniki Olimposlu arasında gösterilen Hestia, Dionysos Olimpos'a gelince 13 tanrı olmasın diye yerini ona bırakıp insanların arasına karışır.

Hades'in yeraltında, Poseidon'un denizin altında olmak üzere Olimpos dışında da sarayları vardır. Ayrıca Demeter ve Hestia örneklerinde olduğu gibi tanrılar isterlerse Olimpos'tan tamamiyle ayrılabilirler yada Herkül gibi yeni tanrılar yada Ganymedes gibi ölümlülerde Olimpos'a kabul edilebilir.

Olimpos tanrıları başlıca iki gruba ayrılır. Birinci kuşak denilen ilk doğanlar, Titan soyundan gelir. İkinci kuşak tabir edilen sonradan doğanlarsa tamamiyle baştanrı Zeus'un çocuklarıdır. Bu durum yalnız iki istisnası vardır. Kimi kaynaklar, Afrodit'i, titan Kronos'un denie düşen cinsel organından doğduğunu, titan soyundan geldiğini öne sürer. Diğeride Hephaistos'tur; bazılarına göre tanrıça Hera, Hephaistos'u tek başına doğurmuştur.

Hestia Olimpos'taki yerini Dionysos'a bırakarak insanlar arasında yaşamaya başlamıştır. Yer altı ve ahiretin tanrısı olan Hades ise, çoğu zaman Olimpiyan sayılmasına karşın genelde yer altında yaşadığı için sürekli Olimpos'ta yaşamaz. Demeter'in kızı olan Persephone da 6 ay yer altı dünyasında kocası Hades ile yaşar, 6 ay ise Olimpos'ta diğer tanrılar ve Demeter'le yaşar.

Tanrıların Kökenleri

Tanrılarla ilgili başlıca eserler, Homeros'un İlyada ve Odysseia destanları ve o dönemde yazılmış Hesiodos'un İşler ve Günler adlı eseri ile Tanrıların Doğuşu (Teogoni) adlı şiirlerdir. Bu edebiyat eserleri Eski Yunan dini hakkında bilgi verir ve karmaşıklığını gösterir. Asıl yunan tanrıları, İsa'dan iki bin yıl önce Akalar ve Dorlar tarafından; Kuzey'den getirilmişti. Bu tanrıların başında ışıklı gökyüzünün tanrısı vardı ve bu tanrı, klasik yunan panteonunda, tanrıların başı Zeus'a dönüşecekti. Daha sonra yüzyıllar boyunca bu tanrı ve tanrıçalar Doğu'dan gelen tanrı ve tanrıçalarla karıştı ve onların tanrısal özellikleri daha önceki tanrılara da verildi; mesela Afrodit, özelliklerinin çoğunu İştar veya Astarte adlı Doğu tanrıçalarından almıştır. Hera ise Akhalılar'ın eski bir tanrıçasının özellikleri ve Giritlilerin ana tanrıçasıyla Küçük Asya kavimlerinin ana tanrıçasının izleri görülür.